SOSYAL BİLGİLER ve SOSYAL BİLİMLERİN FARKI

Sosyal bilgiler ve sosyal bilimler, toplumları, insanları ve toplumsal ilişkileri anlamaya yönelik alanlar olsalar da, kapsamları, hedefleri ve yöntemleri açısından önemli farklılıklar taşır. Bu farklar, her iki disiplinin işlev ve amacını daha net bir şekilde ortaya koymaktadır. Ancak, aynı zamanda bazı ortak noktalar da bulunur, bu da her iki alanın birbirini tamamladığını gösterir. Geniş bakış açısıyla sosyal bilimler, sosyal bilgileri kapsar. Zira sosyal bilgiler pedagojik yaklaşımla sosyal bilimlerin araştırma ve konularının belirli öğrenme çıktısı ve eğitim felsefesiyle ders alanına dönmüş şeklidir.

Farklar:

1. Kapsam ve Derinlik:

   • Sosyal Bilgiler: Ortaokul müfredatında yer alan sosyal bilgiler, temel bir giriş niteliği taşır. Genellikle tarih, coğrafya, ekonomi, kültür, insan hakları gibi temel konuları içerir ve öğrencilerin bu konularda farkındalık kazanmasını sağlar. Sosyal bilgiler dersinde, öğrencilere toplumsal ve bireysel sorumluluklar hakkında temel bilgiler verilir. Öğrenciler, toplumu tanımak ve aktif birer vatandaş olmak için gerekli olan bilgileri edinirler.

     • Örnek: Türk İslam Tarihi ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluşu gibi temel tarihi olayların işlenmesi, sosyal bilgilerin tarihsel bağlamda temel bilgileri öğrencilere aktarmayı amaçladığının bir örneğidir.

   • Sosyal Bilimler: Sosyal bilimler, geniş bir akademik alanı kapsar ve toplumları, kültürleri, insan davranışlarını derinlemesine inceleyen çeşitli disiplinleri içerir. Psikoloji, sosyoloji, antropoloji, ekonomi, siyaset bilimi gibi alt alanlardan oluşur. Sosyal bilimler, insanları ve toplumları anlamak için çeşitli teorik çerçeveleri, yöntemleri ve araştırma tekniklerini kullanır. Bu disiplinlerde yapılan çalışmalar, sosyal yapıları ve insan davranışlarını daha geniş ve derinlemesine analiz eder.

     • Örnek: Ekonominin Mikro ve Makro Düzeyde İncelenmesi, Sosyolojik Kuramlar ve İnsan Davranışları Üzerindeki Etkileri gibi derinlemesine araştırmalar sosyal bilimlerin kapsamına girer.

2. Hedef Kitle:

   • Sosyal Bilgiler: Genellikle genç yaşta öğrencilere yöneliktir ve temel seviyede, toplum hakkında farkındalık oluşturan dersler sunar. Öğrencilerin toplumsal sorumluluklar ve tarihsel bağlamda bilinçli bir vatandaş olarak yetişmesi amaçlanır. Bu nedenle sosyal bilgiler, daha çok eğitimsel bir araç olarak kullanılır.

   • Sosyal Bilimler: Sosyal bilimler, genellikle üniversite seviyesindeki bireylere yöneliktir ve akademik araştırma, teorik çalışma ve pratikte kullanılan analiz yöntemleri üzerine yoğunlaşır. Sosyal bilimlerde öğrenciler, daha karmaşık kavramları ve yöntemleri öğrenir, genellikle daha ileri düzeyde araştırmalar yaparlar.

3. Yöntem ve Yaklaşım:

   • Sosyal Bilgiler: Sosyal bilgiler, genellikle öğretici bir yaklaşımla, öğrencilere toplumu anlamaları için temel bilgiler sunar. Burada kullanılan yöntemler daha çok öğretici, açıklayıcı ve genelleme yapma şeklindedir. Öğrenciler, müfredat çerçevesinde sınırlı bir analiz yapar ve konuları yüzeysel bir şekilde kavrar.

     • Örnek: Arz ve Talep Dengesinin Temel Kavramları ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi gibi konular, sosyal bilgiler dersinde temel düzeyde açıklanır.

   • Sosyal Bilimler: Sosyal bilimlerde, araştırma yapma, veri toplama ve analiz etme yöntemleri kullanılır. Sosyal bilimler, belirli teorilere dayalı olarak daha sistematik ve metodolojik bir yaklaşım benimser. Araştırmalar, insan toplumları ve kültürleri hakkında derinlemesine bilgiler sunmayı amaçlar. Sosyal bilimler, daha kapsamlı ve spesifik bir analiz yapma eğilimindedir.

     • Örnek: Sosyolojik Araştırmalar ve Anket Yöntemleri, Ekonomik Modellerin Oluşturulması ve Test Edilmesi sosyal bilimlerin araştırma yöntemlerini yansıtan örneklerdir.

Ortak Noktalar:

1. Toplumları Anlama Amacı: Hem sosyal bilgiler hem de sosyal bilimler, toplumları, insanları ve insan davranışlarını anlamayı amaçlar. Her iki alan da bireylerin toplumsal hayatla ilgili bilgi sahibi olmalarını sağlayarak, toplumsal sorunlara duyarlı bir bakış açısı kazandırır.

   • Örnek: Sosyal bilgiler dersinde Türkiye'nin Coğrafi Özellikleri ve Nüfus Yapısı tartışılırken, sosyal bilimlerde Nüfus Dinamiklerinin Ekonomiye ve Toplumlara Etkileri daha derinlemesine incelenir. Her iki durumda da, toplumun yapısı ve bireylerin bu yapıda nasıl yer aldığına dair bilgi edinilir.

2. İnsan Hakları ve Demokrasi:Hem sosyal bilgiler hem de sosyal bilimler, insan hakları, demokrasi ve vatandaşlık gibi ortak temaları işler. Sosyal bilgiler, öğrencilerin bu kavramları temel düzeyde anlamalarını sağlar, sosyal bilimler ise bu konuları daha derinlemesine analiz eder ve bireylerin toplumsal sorumluluklarını daha geniş bir çerçevede ele alır.

   • Örnek: Sosyal bilgilerde İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ele alınırken, sosyal bilimlerde İnsan Hakları İhlalleri ve Toplumsal Etkileri üzerine sosyolojik ve hukuki araştırmalar yapılır.

3. Geçmiş ve Gelecek İlişkisi:Her iki alan da geçmişi anlamaya ve bu bilgiyi geleceğe taşımaya yönelik çalışır. Sosyal bilgiler, öğrencilerin tarihsel olayları ve toplumsal gelişmeleri anlamalarına yardımcı olurken, sosyal bilimler daha geniş bir perspektiften bu olayların toplumsal yapılar üzerindeki etkilerini inceleyerek gelecek için çıkarımlar yapar.

   • Örnek: Sosyal bilgilerde Osmanlı İmparatorluğu'nun Çöküşü ele alınırken, sosyal bilimlerde Osmanlı İmparatorluğu'nun Çöküşünün Sosyo-Ekonomik Sonuçları üzerine analiz yapılır.

Sonuç:

Sosyal bilgiler ve sosyal bilimler arasındaki temel farklar, kapsam, derinlik, hedef kitle ve yöntemler açısından ortaya çıkar. Ancak her iki alan da toplumları anlama, insanları tanıma ve toplumsal sorunlara duyarlı bireyler yetiştirme amacını taşır. Sosyal bilgiler, öğrencilere toplumsal sorumluluklar kazandırmaya yönelik temel bilgiler sunarken, sosyal bilimler daha derinlemesine analizler yaparak akademik düzeyde toplumu inceler. Her iki alan da birbirini tamamlayan yani sosyal bilimler akademik anlamda pek çok disiplini kapsayan bir bilimsel çalışma yelpazesi veya mozaiği iken sosyal bilgiler, sosyal bilimleri temel alan müfredat alanlarına bölünmüş eğitim öğretim programıdır. En büyük ortak noktaysa iki kavramın da toplumsal hayatı anlamaya yönelik önemli katkılar sunmasıdır.

Ali NARMAN

Sosyal Bilgiler Öğretmeni

(Sitedeki tüm makaleler noter onaylı şahsi tescilli yazılardır. Atıf yaparak, kaynak göstererek kullanabilirsiniz)